Preview

‘Heren, de bel gaat voor een premie!’
Veel wielerliefhebbers zullen zich zijn stemgeluid, dat soms krakerig uit luidsprekers kwam, nog kunnen herinneren. Minder bekend is het oorlogsverleden van de, vele jaren geleden, bekendste microfonist bij wielerkoersen: Chris Delbressine (links op de foto). Naast hem zijn maatje Val Kokhuis. Op deze zwart-witfoto is het natuurlijk niet te zien, maar beiden dragen de groene baret. Wat zoveel wil zeggen als: beiden zijn commando.

Als dienstplichtig militair is Val Kokhuis actief geweest tijdens de gehele Tweede Wereldoorlog. Eind 1939 moest hij opkomen – pas in 1946 zwaaide hij af.
Zijn verhaal begint, na de Duitse inval in ons land in mei 1940, met een levensgevaarlijke vlucht naar Groot-Brittanië. In 1942 kiest Kokhuis voor een opleiding tot commando in de Schotse Hooglanden. Hij maakt deel uit van de groep Nederlandse militairen aan wie na zes weken loodzware training de allereerste groene baretten wordt uitgereikt.
De eenheid waarin de commando’s worden ondergebracht heet dan nog no. 2 (Dutch) Troop. Er komen daarna ook vervolgopleidingen, en no. 2 Troop wordt algemeen beschouwd als voorloper van het huidige Korps Commandotroepen.

Vlak voordat hij in militaire dienst ging, voetbalde Val Kokhuis in het eerste elftal van avv Sloterdijk, een dorpsclub in Amsterdam-West. Pas in Groot-Brittanië heeft hij zich gespecialiseerd in het keepen. Dit ging zó goed dat hij werd opgeroepen voor de selectie van het Nederlands militair elftal.
Kokhuis speelt in die oorlogsjaren geregeld interlands tegen geallieerde teams die in Groot-Brittannië ook een militaire voetbalploeg kunnen opstellen. Een duel dat werd gespeeld in het Londense Wembley-stadion, tegen België, gaat aan hem voorbij. Juist dan moet hij genoegen nemen met een plaatsje op de reservebank. Onder de lat krijgt Wim Brinkman, die vóór de oorlog al in het doel heeft gestaan bij het Haagse Zwart-Blauw, de voorkeur.

Op de radio wordt een ooggetuigeverslag uitgezonden met Nederlands commentaar van Albert Milhado jr. De ouders van verdediger Ten Have, middenvelder Dierijcks en aanvaller Greeve, die thuis respectievelijk in Elburg, Rotterdam en Poeldijk heimelijk in een hoekje van de huiskamer naar de radio luisteren, zullen minder geïnteresseerd zijn geweest in het wedstrijdverloop. Zij horen de commentator de namen van hun zonen noemen. Die zijn dus nog in leven!
Sinds het uitbreken van de oorlog hebben ze geen enkel levensteken van hun jongens vernomen. Pas tegen het einde van 1941 wordt het voor de militairen mogelijk om via het Rode Kruis zo nu en dan een kort briefje van maximaal 25 woorden aan de familie te schrijven.

Op Cottesmore Airfield bij Leicester gaan op maandag 18 september 1944 in alle vroegte manschappen en materieel aan boord van Waco’s CG-4A. Dit zijn zweefvliegtuigen die zullen worden voortgetrokken door C-47’s die wél gemotoriseerd zijn.

Als in een zwerm muggen manoeuvreert piloot Herbert L. Waldrop tussen al die andere zweefvliegtuigen door. Achter hem zit Val Kokhuis, machteloos, met samengeknepen billen. Hij heeft niet eerder in een zweefvliegtuig gevlogen.

Val Kokhuis en zijn maten van no. 2 (Dutch) Troop keren op 1 november 1944 terug aan het front. Dit keer niet in Gelderland/Noord-Brabant, maar in Zeeland: ze vechten mee met vooral Britse commando’s tijdens de Slag om de Schelde.

Een deel van de geallieerde troepen heeft Vlissingen als bestemming, een ander deel (waartoe Kokhuis behoort) gaat onder hevige beschietingen aan land in Westkapelle.
De Nederlanders blijven de eerste twee dagen in elkaars nabijheid, tot ze de laatste hindernis – de Duitse kustbatterij bij Dishoek (Whiskey 11) – bijna hebben bereikt. Op de derde dag zijn ze klaar voor een stormaanval, met de bajonetten op de geweren.

Na de oorlog heeft Val Kokhuis gedurende een aantal seizoenen het doel verdedigd van HFC Haarlem, destijds een van de betere clubs (landskampioen in 1946) in de Nederlandse voetbalcompetitie. De legendarische international Kick Smit was daar een van zijn teamgenoten. Onder meer Ajax-spits Rinus Michels (later zeer bekend geworden als trainer Ajax, Barcelona en het Nederlands elftal) weet tegen Kokhuis te scoren.